Chamán tuvano hereditario, walja qalltawinakaniwa
República Tyva ukax mä jach’a markawa
1920 maranakan yuritayna. Genghisides familiat juti. Uka género ukan mä ramapax Subudai-Bogotura markat juti? Genghis Khan sat chʼaxwäwi pʼiqtʼiri. Batyr chachan achachilapampi ukat achachilapampix wali uñtʼat chaman sat jaqinakäpxänwa.
Mä kutix wawatpach Oyun Batyr jupax mä sallqa jabalí ukar thaqhaskäna, ukax taiga ukan wali manqhaparuw puriyatayna. Jan suytʼasaw mä jachʼa alerce sat animalar tinkutäna, uka ramanakaparojj walja color cintanakaw chintʼatäna. Janiw jayankkänti, enebro sat chʼojjña chʼojjñanakanjja, mä caza cuchillow ikiskäna. Batyr chachajj jupa pachpaw ukanak aptʼasïna. Uka aal purisaxa, awki taykaparu uñacht’ayäna, ukatxa jilïri jaqiruwa jawsapxäna. Jilïr irpirix akham sänwa: “Aka cuchillox mä chamanankiwa, jupax nayrax jiwasan suyusan jakasirïnwa. Jupax janiw herederonakanïkänti ukat niyaw jiwañap suyt’asax taiga ukan atributos chamanicos ukanakap imantatayna, khitis jikxataspa sasaw suyt’äna. Jichhax jumax Oyun Batyr, chaman ukar tukuñamawa. Jan munkäta ukhajja, wali tʼaqesisaw jiwarakïta, taykamarojj tʼunjätawa, aal markankir taqe jaqenakarus tʼaqhesiñaruw tukjäta” sasa.
Oyun Batyr jupax uka ajlliwirux saykatawayi, challwanakax jawir taypin chhaqtxañ qalltañkama, ukat uywanakax taiga uksan chhaqtxapxi. Cabranakan lechepax k’allk’urakïnwa, yaks ukat uwijanakax usuntapxänwa. Batyr jupa pachpaw awisax mä estado semiconsciente ukar jaquntatäna, delirante. Chillqtʼasisaw jawqʼjäna, kayunakapas amparanakapas chʼiyjatäjjänwa, ukat lakapat espumaw mistunïna. Visiones ukanjja, kunjamsa laqʼonakajj cuerpopar manqʼantapki uka fotonak uñachtʼayäna, ukat jupa pachpaw mä esqueletoruw tuku. Chaman usup jan aguantasajj chaman yatichiriruw saräna.
Nayrïr ritual ukanx Oyun Batyr jupax kayunakap manqhan uraqix jist’arataw jikxatasïna ukat jupax manqha manqharuw t’ijtäna. Ukat mä akatjamat mä jamachʼir tukusajj jankʼakiw makatawayjjäna, mä qollu pataruw jikjjatasïna. 10 maraw ukat Mongolia markan nayrïr qalltawip pasawayi, ukatx yaqha 5 maratsti, kimsïr qalltañ tukuyatatx “chaman-qhispiyiri” sutimp uñt'atawa. Tíbet markan jachʼa chaman Orgotoi-boo sat chachajja, Siberia markan jachʼa chaman sasaw säna. Oyun Batyr jupax pandereta ukax Tayikistán markan Rahmon Nabiev irpirin mä regalo ukham katuqawayi
1990 mara qalltanxa Oyun Batyr jupax mä jach’a sarnaqañ lurawiw utjäna: jupax Odessa, Kiev, Moscú, Magnitogorsk, Barnaul uksaruw qullañ sesiones ukanakamp saratayna, Tula ukat Voronezh uksanx rituales ukanakaw luratayna. Ritual luraskäna ukhajja, awisajj mä pitón sat animalampiw apnaqäna, ukajj qʼomachasiñ horasanwa jan walinak apsusïna. Uka qullqi apthapitax donación ukhamaw taqpach aal (kimsa tunk yurt) ukar yanapt’äna.
Jupax markan fiestanakap wakicht’i, walja waranq waka p’iqini, phisqa warmini ukat kimsa yuqall wawanakaniwa. Jupax janiw alcohol ukx kuns umkiti, tabaco lantiw waña qulla quranak fuma.
República de Tyva uksan jakasi, Mongolia markamp chika frontera uksan jakasi.
Home | Articles
January 19, 2025 18:52:18 +0200 GMT
0.008 sec.
