Герман Вагнер, кельцкі шаман з Нямеччыны, прысвечаны ў Тыве, лечыць людзей якуцкім хамусам, разганяе аблокі аўстралійскай дудкай і запэўнівае, што яго баяцца наймацнейшыя шаманы Якуціі.
Яго клічуць Герберт Вагнер. На пытанне аб меркаваным сваяцтве з кампазітарам ён смяецца і тлумачыць, што гэтае прозвішча распаўсюджана ў Германіі крыху радзей, чым Шміт або Мілер. У мястэчку, дзе ён жыве, тысяч 20 насельніцтвы, сярод іх як мінімум яшчэ трое Гербертаў Вагнераў, якіх ён ведае асабіста. Знешнасць у яго таксама самая пасрэдная - шчуплы доўгавалосы акулярык сярэдняга росту. Простая футболка, ірваныя джынсы -не гламурна разарваныя ў патрэбных месцах і штучна састараныя паводле дызайнерскай задумы, а менавіта ірваныя ад старасці. На шыі боўтаецца вялікі звязак амулетаў. На выгляд яму каля трыццаці год. Толькі шматлікіх пацеркавых фенечак на руках бракуе для надання скончанасці партрэту тыповага арбацкага хіпі ўзору 90-х.
Але Вагнер - не хіпі, а, як ён сябе называе, «кельцкі музычны шаман». Кельцкі - таму што якія яшчэ шаманы могуць быць у Еўропе? Музычны - таму што шаманіць з дапамогай музыкі - старажытных музычных інструментаў розных народаў свету.
Герберт садзіцца на дыван (не ў "лотас", а па-турэцку) і кажа, што цяпер ён дастане з яго музыку сонца. Нам прапануецца заплюшчыць вочы і ўявіць сонца, што пры наяўнасці буянага ад прыроды ўяўлення аказваецца даволі лёгка. Нізкія вантробныя гукі, якія выдаюцца пры дапамозе трубкі, гэтаму працэсу прынамсі не перашкаджаюць. Гукі накшталт арганных, адначасова з гудзеннем вымаемыя Вагнерам з драўлянай скрынкі памерам з важкую кнігу, таксама.
- Ужо можна пачынаць апладзіраваць? - цікаўлюся я праз некаторы час пасля таго, як усё змаўкае.
- Не. Гэта камерная музыка, якая стварае адмысловую атмасферу, адчуваеце? Яе вельмі лёгка разбурыць рэзкімі гукамі апладысментаў.
З дапамогай ды-джэры-ду музычны шаман робіць дыягностыку: водзіць трубкай уздоўж цела ляжачага чалавека, уважліва ўслухоўваючыся ў сваё гудзенне, і па гуку здагадваецца аб праблемах у тым ці іншым унутраным органе.
- Гэтую тэхналогію выкарыстоўваюць аўстралійскія шаманы. Ёсць чатыры спосабы гульні на гэтым інструменце. Першым тром можна навучыцца - я магу вас навучыць. Чацвёрты такі складаны, што растлумачыць яго прынцыпы нельга. Магу толькі паказаць, як мне паказвалі ў Аўстраліі. Каб дасягнуць гэтага, трэба займацца рэгулярна цягам дзесяці-пятнаццаці гадоў. Вось толькі тады ў вас атрымаецца. Можа быць.
"Шруці" азначае "гучанне" на хіндзі, "бокс" па-ангельску - "скрынка", атрымліваецца "гучая скрынка" - "шруці-бокс".
Клапаны, калі прыгледзецца, размешчаны як клавішы на піяніна. Унізе - белыя, вышэй - чорныя. Вось толькі апроч паўтонаў з гэтай прылады можна здабываць і мікратоны: паміж фа і соллю не толькі фа-дыез, а гэтулькі ж нюансаў, колькі становішчаў у вольна які рухаецца клапана - фа-паўдыез, фа-паўтара дыеза, фа-тры чвэрці дыеза і так далей амаль да бясконцасці.
Гучанне калімбы пабудавана на прынцыпах не еўрапейскай гамы з сямі нот, звыклай нам, а пентатонікі - гукарада з пяці гукаў, таму выняць з яе дысананс немагчыма па азначэнні - любое спалучэнне гукаў будзе гарманічным. З яе дапамогай музычны шаман дэманструе музыку вады. Ён хутка перабірае язычкі на манер гусляў: атрымліваецца сапраўды падобна на гукі дробна капае вады, калі лівень толькі што прайшоў і вада з даху сцякае ў бочку.
Якуцкі хомус у музычным арсэнале кельцкага шамана займае пачэснае месца. Іграе ён на ім цалкам прафесійна, прычым рознымі спосабамі:
- Я граю на іншых інструментах, таму магу выкарыстоўваць для гульні на хамусе тэхніку іншых варганных інструментаў. Але на хамусе я граю 25 гадоў. Спачатку на нямецкай. Здзіўлены? А што, хамусы ёсць ва ўсіх народаў. Так, я быў у вашым Музеі хамуса. У мяне дома ў Баварыі ёсць такі музей. Але з таго часу, як я некалькі гадоў таму займеў якуцкі хамус, выкарыстоўваю ў сваёй шаманскай практыцы толькі яго, бо ён лепшы. Абсалютна лепшы ў свеце! На парадак вышэй за ўсе астатнія.
Якуты гуляюць вось так, рукой да сябе, убіраючы энэргію. А ў Нямеччыне гуляюць вось так, ад сябе, аддаючы энергію. Калі я лячу хамусам, то спачатку гуляю па-якуцку, напампоўваючы сябе энергіяй, а потым па-нямецку, накіроўваючы гэтую энергію на хворага.
(Насамрэч якуты таксама часам гуляюць рукой ад сябе - менавіта ў тых выпадках, калі хамус выкарыстоўваецца для лячэння. Хомусатэрапія існуе ў Якуціі здаўна, і з гэтай нагоды ў апошні час напісана нямала навуковых прац. - І. Я.)
Ведаеце, што цікава? Калі я пазнаёміўся з Альбінай Дзегцяровай, яна неадкладна прапанавала запісаць з ёй дыск. Але ў яе апошні дыск мае працы не ўвайшлі. Ды мне вось што, у мяне куча ўласных дыскаў, без праблем. Думаю, яна проста спалохалася канкурэнцыі, я ж вельмі добра гуляю на хамусе!
Шлях у шаманы
- У 14 гадоў я зразумеў, што я - асаблівы. Выпадкова купіў кніжку па ёзе, там было напісана, як медытаваць. Сеў у позу, пачаў дыхаць… і паляцеў. Я адразу зразумеў, што гэта не звычайная медытацыя, таму што ў кніжцы не было апісана нічога нават блізка якое нагадвае мае адчуванні, але што са мной - не ведаў. І спытаць не было ў каго. Я быў адзін. Гэта працягвалася пры кожнай спробе медытаваць.
Гадоў у 26 я сур'ёзна зацікавіўся народнымі інструментамі. Наогул, музыкай я займаўся з ранняга дзяцінства, але граў на звычайных інструментах - піяніна, гітары.
Пачалося ўсё з афрыканскага барабана. Трэба сказаць, што я з ранняга дзяцінства вельмі моцна заікаўся, літаральна ніводнага слова не мог з першага разу вымавіць. І калі ў мяне з'явіўся гэты барабан, праз два тыдні я абсалютна перастаў заікацца. Пасля пачаў збіраць незвычайныя, старажытныя інструменты розных народаў, вучыцца граць на іх, лячыць музыкай, ездзіў і збіраў гэтыя інструменты па ўсім свеце. Два гады таму я паехаў у Тыву на фэст этнічнай музыкі "Саянскае кольца". А ў Тыве вельмі развіты шаманізм, тамака вельмі моцныя шаманы. На другі дзень па прыездзе ў Тыву я прыйшоў у шаманскі цэнтр. Там было сем вялікіх шаманаў. Я сказаў ім, што хачу папрацаваць тут, прасіў даць дазвол. Яны сказалі: «Ты ж з Еўропы? Не, там няма шаманаў, сыходзь». Я сказаў: "У мяне з сабой мае інструменты, я магу паказаць сваю працу".
Праз пяць хвілін галоўны шаман сказаў мне: «Дастаткова. Цяпер мы бачым, што ты - вялікі шаман. Мы дамо табе дазвол, ты можаш працаваць, можаш увогуле пасяліцца тут, мы выдадзім табе юрту, грошай з цябе не возьмем ніякіх». І яны далі мне ліцэнзію.
Мне тады быў 41 год, і ўсе, каго я сустракаў у Туве, адразу адгадвалі мой дакладны ўзрост. Я дзівіўся. Потым я даведаўся, што па тувінскіх звычаях ёсць тры ўзросты шаманскай ініцыяцыі: 7 гадоў, 14 гадоў і 41 год.
Шаманаў у Еўропе больш чым у Якуцку
– Вы пасьпелі пазнаёміцца з якуцкімі шаманамі?
- Яшчэ не, іх вельмі цяжка, аказваецца, знайсці.
- Я ведаю аднаго.
- Каго?
- Уладзіміра Кандакова.
- Ха! Цяпер я ў Якуцку ў другі раз. У першы мой прыезд, мінулым летам, я спрабаваў з ім пазнаёміцца, размаўляў з ягоным сакратаром. Растлумачыў, што я - кельцкі шаман з Германіі, хачу проста сустрэцца і пагаварыць з Кандаковым. Пасля яна сказала, што ён не хоча са мной сустракацца. Можа, ён спалохаўся?
- Вы ж з ім асабіста не размаўлялі. Можа быць, сакратарка проста не перадала вашу просьбу?
- Усё можа быць. Нават тое, што ў добрага шамана - дрэнны сакратар. Але гэта, сама меней, дзіўна.
— Як вы ўвогуле даведаліся пра існаваньне Якуціі, якуцкіх шаманаў?
— Пазнаёміўся тады ж у Тыве, падчас першай паездкі, на фестывалі «Саянскае кольца» з дзяўчынай з гурта Альбіны Дзегцяровай, яна запрасіла мяне ў Якуцію (тады гурт Дзегцяровай на «Саянскім кольцы» ўзяў Гран-пры. — І.Я.) . Я прыехаў, але гэта было ўлетку, на некалькі дзён. Мне сказалі: «Калі хочаш дабіцца чагосьці, сустрэцца з кімсьці, трэба прыязджаць сюды зімой. Лета тут вельмі кароткае, і ўсе вельмі занятыя - рыхтуюцца да зімы». Вось я і прыехаў зімой.
- А цяпер сакавік.
- Так, я планаваў прыехаць у красавіку, але мне сказалі, што гэта ўжо не зіма. А сакавік - нармальна. Таму я прыехаў зараз. І, дарэчы, да ад'езду я яшчэ хачу сустрэцца з… (чытае па паперцы) Аляксандра Канстанцінаўна Чыркова… Мне сказалі, што ў яе бацька быў вялікі шаман. Разумею, што я не паспею зрабіць усё ў гэты прыезд. Спатрэбіцца - і яшчэ раз прыеду, і яшчэ. Спяшацца мне няма куды, я малады - мне ўсяго толькі 43 гады. Так што вашых шаманаў абавязкова знайду. Я не быў гатовы да таго, што іх тут акажацца так мала і будзе так цяжка іх знайсці.
- Мала ў параўнанні з чым? Няўжо ў Еўропе шаманаў больш?
- Недзе дзве тысячы.
- Сапраўдных шаманаў?!
- Людзей, якія працуюць як шаманы, прыкладна дзве тысячы. Сапраўдных - не ведаю. Магчыма, я адзін. Не буду сцвярджаць, не ведаю.
- Гэта значыць?
- Справа ў тым, што ў мяне ёсць дома шаманскі цэнтр у Баварыі, я яго адкрыў па тыпе тувінскага, тувінцы мяне дабраславілі на гэта, далі права выдаваць ліцэнзіі. Я там вучу жадаючых стаць шаманамі. Але навучанне ў такім цэнтры павінна доўжыцца 24 гады, як у Тыве. Таму ліцэнзаваных шаманаў сярод маіх вучняў пакуль няма. А ўсім іншым шаманам я абвясціў, што яны ўсё могуць прыйсці да мяне за ліцэнзіяй - бясплатна. Але той, хто прыйдзе, павінен будзе прайсці мой іспыт: выклікаць вецер, прыбраць хмары ад сонца, зрабіць дождж… Ніхто не прыйшоў пакуль, а цэнтр працуе ўжо год.
- А самі вы гэта ўмееце рабіць?
- Так.
Home | Articles
January 19, 2025 19:08:22 +0200 GMT
0.007 sec.
